منطقه اجرا: روستای تمندان، شهر خاش، استان سیستان و بلوچستان.
نحوه دسترسی: زاهدان، جاده خاش، فرعی تمندان، روستای تمندان، روستای دره گل.
آنتن دهی و پست امداد: تقریبا سرتاسر مسیر تا قله دارای پوشش آنتن همراه اول می باشد.
تَفتان نام تنها آتشفشان فعال در سراسر ایران است. این کوه در منطقهٔ جنوب شرقی ایران، در استان سیستان و بلوچستان قرار گرفتهاست. رشته کوه تفتان بین 28درجه و30دقیقه الی 28درجه و 5 دقیقه عرض شمال و 60 درجه و 50 دقیقه تا 61 درجه 15درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد این کوه در چهل و دو کیلومتری شمال شهر خاش بین شهر میر جاوه و شهرستان خاش واقع شده است. ارتفاع آن ازسطح متوسط آب های خلیج فارس 3941 متر و نسبت به دشت های اطراف حدود دو هزار متر است.
تفتان در زبان پارسی به معنای مکان گرما است. این آتشفشان فعال است و گازهای گوگرد در دهانه آن منتشر میشوند. کوهنوردان عموماً ازیال غربی صعود میکنند که در آن پناهگاه مجهزی ساخته شدهاست.کوه تفتان در اصطلاح محلی به چهل تن معروف است. به طوری که شایع است چهل تن از راشدین مذهبی در این کوه ناپدید شده اند از این رو کوه چهل تن نامیده می شود و شاخک شمال آن نیز به همین سبب به اسم کوه زیارت معروف شده است و در گذشته محل زیارت اهالی این نواحی بوده است.
کوه تفتان دارای 4 قله با نام های به شرح زیر است:
- قله ی شمالی که مرتفع تر می باشد و به نام "کوه زیارت" معروف است.
- قله ی جنوبی که کوتاه تر و آتشفشانی است "مادرکوه" نامیده می شود.
- قله ی شمالی شرقی که " صبح کوه" نام دارد.
- قله ای که در مغرب مادرکوه قرار گرفته "نرکوه" نامیده می شود.
در قلل کوه تفتان سه دریاچه وجود دارد که به دریا سر معروف اند دو دریاچه در قسمت شمال واقع اند که عمق آن ها کم و اغلب دارای آب گوارا می باشند و دیگری که نسبتا بزرگتر است دارای آب شور دایمی است.
در پیرامون کوه تفتان دره های متعددی است که آبهای قسمت شمال وشرق آن به صورت رودخانه "لادیز" و " گزد" به رود میر جاوه که امتداد رود " تالاب" یا "تلخ آب" است می ریزد و آب دره های جنوبی کوه تفتان داخل دره خاش می گردد و به سبب ارتفاع بسیار و دره های پرآبی که این کوه در آن منطقه ی گرم وسوزان دارد در فصل تابستان ییلاق مردم طایفه "ریگی" و دیگر عشایر بلوچ ساکن پیرامون شهرستان خاش است.
دردامنه های کوه تفتان شرایط طبیعی برای نشو و نمای اشجار و گیاهان جنگلی بسیار مصاعد و درختانی بوجود آمده که گر چه به انبوهی و شکوه جنگل های مازندران نمی رسند اما دارای اشجار مفیدی است که میوه آن ها مورد استفاده ی اهالی است.
اشجار مزبور عبارتند از:
بنه یا پسته کوهی، بادام کوهی – از اشجار قیمتی این جنگل ها: ارژن، سیاه چوب، گز، تاگز و غیره.
در جاده خاش به زاهدان اگر از خاش به سمت شمال حرکت کنید پس از حدود ۲۰ کیلومتر تابلوی بزرگی مسیر دسترسی به قله تفتان را به شما نشان می دهد. اگر از زاهدان به سمت خاش حرکت کنید حدود کیلومتر ۱۳۰ به خروجی روستاهای تمندان و کوشه می رسید. از سر جاده تا دو راهی که سمت راست آن با تابلویی شما را به طرف اردوگاه راهنمایی می کند حدود ۲۰ کیلومتر، و از دو راهی تا اردوگاه ۸ کیلومتر راه پیش رو خواهید داشت.
ارتفاع اردوگاه دره گل از سطح دریا ۲۴۹۳متر، ارتفاع پناهگاه صبح ۳۲۲۸ متر و ارتفاع قله تفتان ۳۹۰۵ متر میباشد. از اردوگاه آموزش و پرورش دره گل تا پناهگاه صبح (Sobah) از مسیر تنگه گلو نیاز به سه ساعت کوهپیمایی است. از پناهگاه صبح تا قله تفتان حدود ۳تا ۴ ساعت زمان لازم برای صعود است.
به دلیل وزش بادهای سنگین و سرد در فصل زمستان عموماً صعود به این قله بسیار دشوار است. به طوری که مسیر ۳ ساعته تا پناهگاه بیش از ۸ ساعت زمان نیاز دارد |